مبانی نظری شبکه های اجتماعی (فضای مجازی) و اعتیاد به فضای مجازی

فضای مجازی
تعاریف
ظهور فضاي مجازي با اتكا بر سخت افزاز فناوري هاي نوین اطلاعاتي و ارتباطي در کنار جهان واقعي، معادله الگوهاي ارتباطي را بر هم زده است و امكان وارد شدن به این جهان را، فارغ از امتيازات و تعصبات نژادي، قدرت اقتصادي یا نيروي نظامي، براي تمام انسان ها فراهم مي آورد. فضاي مجازي به عنوان «واقعيت مجازي» یكپارچه اي در نظر گرفته شده است که در آن، انسان ها رها از محدویت هايروان شناسانه و فيزیكي، قادر به تعامل هستند.
فضاي مجازي که ویليام گيبسون )۱۹۲۲(آن را مطرح کرد، به عنوان مكاني که بخشي از جهان واقعي و در عين حال خيالي است، تعریف شده است. فضاي مجازي با ویژگي هایي نظير بي مكاني، فضاي گفتماني، بدون کارگزار، بي مرکزي و محدود نبودن به زمان، موقعيتي ذهني براي انسان ها فراهم مي آورد که ماوراي تجربه سنتي آنهاست. تامبيه نيز از گمنامي و امكان خلق نقش ها و خودهاي چند وجهي و همين طور تغيير اجتماعات در این فضا یاد مي کند. این فضاي جدید، بخشي از زندگي واقعي انسان ها شده و عناصر حيات اجتماعي را درون خود کشيده و بر اساس خصوصيات خود، آنها را تغيير داده است (نویسنده/نویسندگان، سال: صفحه).
به عبارت دیگر، فضاي مجازي یا سایبري، سرزميني با زندگي ها و جامعه هاست که در آن، واقعيت فيزیكي اهميت خود را از دست داده است. با حضور در فضاي مجازي، این فضا جایگزین زندگي واقعي مي شود. فضاي مجازي زندگي همه افراد را تحت تأثير خود قرار داده است (نویسنده/نویسندگان، سال: صفحه).
در زبان رایج انفورماتيک، واژه فضاي مجازي بيانگر پيدایش و رشد اینترنت در تمامي ابعاد فرهنگي، فني و اجتماعي آن است، فضایي که زماني محل مراجعه و تفرج به شمار مي آمد، بدون آنكه فرد ناچار باشد محل حضور خود را ترک کند. مي توان گفت که شبكه اینترنت، محلي مجازي براي ملاقات عمومي شهروندان جهان است، یک نقطه تلاقي عمومي که در آن بالغ بر دو ميليارد نفر، از حدود ۱۵۵کشور جهان با هم در رابطه اند (نویسنده/نویسندگان، سال: صفحه.

قابلیت های فضای مجازی
فضاي مجازي به نوعي، ادامه فضاي واقعي و مي توان گفت که وجه صنعتي واقعيت هاي جهان است.
فضاي مجازي در تلاش است تا منطق فضاي واقعي را درک کند. در واقع، به نوعي در مسير یادگيري از
جهان واقعي است. در همين نظام یادگيري و شبيه سازي صنعتي، جهان ساخته شده انسان در فضاي مجازي شكل مي گيرد. قابليت هاي این فضا را در ظرفيت هاي متمایز و قابليت هاي آن و به خصوص در قدرت جمع بين افراد آن مي توان درک کرد که در اینجا به بعضي از آنها اشاره مي کنيم:
۱: مرکزي بودن و غير مرکزي بودن همزمان: فضاي مجازي، امكان مرکزیت بخشيدن به نمایش و توليد اطلاعات، خدمات و تعاملات و انواع انتقال داده اي ، خدماتي و مالي را در فضاي وب فراهم مي سازد. در عين حال، امكان غير مرکز کردن توليد و بهره برداري را براي همه کارگزاران و کاربران مرتبط با فضا فراهم مي کند. این ظرفيت، نوعي امكان خيالي بود؛ چنانكه در گذشته، در اذهان یوتاپيایي، چنين فرض مي شد که امكانات بهشتي پرواز مي کنند و به سرزمين هاي بي بهره خدمات مي رسانند. امروزه، در پرتو ظرفيت ها و فرایند مجازي، امكان واقعي پرواز امكانات فراهم شده است. در پرتو چنين قابليتي، بهره گيري از امكانات علمي و هم افزایي در توليد علم فراهم شده است.
۲٫ خصوصي بودن و عمومي بودن همزمان: فضاي وب به لحاظ برنامه اي بودن ساختار و محتواي آن، امكان ایجاد زمينه خصوصي و عمومي براي ذخيره سازي اطلاعات و رؤیت اطلاعات دریافت یا ارسال شده یا ایجاد خانه خصوصي و عمومي براي کاربران را دارد. در این فرض، محيط هاي خصوصي و بومي علم، همراه با فضا و محيط هاي عمومي و جهاني علمي فراهم مي شود.
۳٫ ثابت بودن و متغير بودن ساختارها و محتوا: ساختارهاي موجود وب هم به لحاظ شكل و ساختار نمایشي و هم به لحاظ اطلاعات، از امكان ثابت بودن اضافه شدن یا ویرایش داشتن برخوردار است؛ و این امكان، ویژگي انعطاف را در همه ي عرصه هاي توليد وبي و مجازي فراهم مي سازد. چنين شرایطي، شهر مجازي علم را در معرض تغييرات چند جانبه قرار مي دهد.
۴٫ در مكان خاص بودن و فرامكان بودن: اطلاعات محدود به یک مكان خاص نيست و در عين حال، امكان محصور شدن مشروط در مكان خاص را نيز دارد. از این رو، مي توان محوري جغرافيایي و فراجغرافيایي براي توليد و بهره برداري علمي فراهم آورد.
۵٫ در زمان خاص بودن و فرا زمان بودن: شكسته شدن زمان و یک زماني شدن محيط هاي مجازي، مفهوم جدیدي از توليد و بهره وري مبتني بر زمان را ایجاد کرده است. انبساط و انعطاف زمان مجازي، شرایطي فراهم مي آورد که انباشت و تراکم توليد در زمان گذشته و در زمان این سوي جغرافيا و آن سوي جغرافيا را تحقق مي بخشد (نویسنده/نویسندگان، سال: صفحه).

منابع داخل فایل پیوستی

ادامه فهرست مطالب:
شبکه های اجتماعی مجازی
ویژگي هاي شبكه هاي اجتماعي
انواع شبكه هاي اجتماعي
الف. شبكه هاي اجتماعي مبتني بر پروفايل
ب. شبكه هاي اجتماعي مبتني بر محتوا
ج. گونه هاي ديگر شبكه هاي اجتماعي
ويژگيهاي روانشناختي شبکه های اجتماعی مجازي
نظریه جامعه شبکه ای و جامعه اطلاعاتی کاستلز
نظریه جریان آزاد اطلاعات و ارتباطات شیلر
نظریه استفاده و خشنودی
نظریه ساخت یابی گیدنز
نظریه صنایع فرهنگی هربرت ماركوزه
آدورنو و هورکهایمر و صنایع فرهنگی
نظریه صنایع فرهنگی هابرماس
نظریات مرتبط با اعتیاد به فضای مجازی
تئوري هاي ارتباط جمعي
نظريه رفتاري و اعتیاد مجازی
فهرست منابع و مآخذ